W przypadku wypadku, najważniejsza jest szybka reakcja, a ta możliwa jest dzięki sprawnej komunikacji. Z tego względu istotne jest posiadanie dokumentów stwierdzających, że jest się diabetykiem bądź odpowiedniej opaski.
Równie ważna jest stała kontrola poziomu cukru we krwi. W rezultacie zalecane jest posiadanie gleukometru, igły oraz pasków pomiarowych.
By w nagłym wypadku podwyższyć sobie poziom glukozy we krwi, warto jest mieć przy sobie glukagon, a także cukierki.
1WW
1WBT
1 g węglowodanów
1 g białka
1 g tłuszczu
10 g węglowodanów
100 kcal z białka i tłuszczów
4 kcal
4 kcal
9 kcal
Glukoza jest cukrem prostym stanowiącym podstawowe źródło energii organizmu. Pochodzi głównie z pokarmu i znajduję się we krwi. Jest wykorzystywana przez komórki organizmu do oddychania i produkcji energii, Jej nadmiar magazynowany jest w wątrobie w formie glikogenu i uwalniany między posiłkami przez glukagon. Zbyt duża ilość glukozy we krwi uszkadza naczynia krwionośne i układ nerwowy. Za regulowanie stężenia glukozy w organizmie odpowiada trzustka i wydalana przez nią insulina, która transportuje do tkanek glukozę w momencie spadku jej poziomu.
GLUKOZA
INSULINA
Insulina to hormon wytwarzany przez komórki beta trzustki(komórki Langerhansa). Bierze udział między innymi w metabolizmie białek, węglowodanów i tłuszczów. Wzrost stężenia glukozy we krwi po posiłku stanowi bodziec do produkcji insuliny. Pozwala komórkom pobierać glukozę z krwi oraz ułatwia magazynowanie glukozy w wątrobie. Pobudza wytwarzanie tłuszczu z nadwyżki węglowodanów. Jej niedobór uniemożliwia prawidłowe odżywianie tkanek organizmu.
RODZAJE
CUKRZYCY
ROZPOWSZECHNIENIE CUKRZYCY
Cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią - podwyższonym poziomem glukozy we krwi. Według szacunków w 2014 r. na cukrzycę chorowało na świecie 422 mln. osób w porównaniu do 108 mln. w 1980 r. Globalne rozpowszechnienie cukrzycy (standaryzowane wg. wieku) wzrosło niemal dwukrotnie od 1980 r. z 4,7% do 8,5% dorosłej ludności, co jest odzwierciedleniem wzrostu czynników ryzyka związanych z chorobą, takich jak nadwaga i otyłość. W ciągu ostatnich dziesięciu lat rozpowszechnienie cukrzycy rosło szybciej w państwach o niskich i średnich dochodach niż w krajach zamożnych.
W 2012 r. 1,5 mln. osób zmarło z powodu cukrzycy. Kolejne 2,2 mln. osób zmarło z powodu podwyższonego poziomu glukozy we krwi zwiększającego ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia i innych schorzeń. Czterdzieści trzy procent (43%) z łącznej liczby 3,7 mln. zgonów dotyczyło osób poniżej 70 roku życia. Odsetek zgonów wśród osób poniżej 70 roku życia związanych z wysokim poziomem glukozy we krwi lub cukrzycą jest wyższy w państwach o niskich i średnich dochodach niż w państwach o wysokim poziomie dochodów.
Ponieważ rozróżnienie cukrzycy typu 1 (chorzy muszą stale przyjmować insulinę w formie iniekcji) i typu 2 (organizm nie wykorzystuje właściwie wytwarzanej insuliny) wymaga na ogół przeprowadzenia specjalistycznych badań laboratoryjnych, dlatego nie prowadzi się odrębnych szacunkowych wyliczeń rozpowszechnienia cukrzycy typu 1 i 2. Niemniej wiadomo, że większość chorych cierpi na cukrzycę typu 2. Dawniej choroba ta występowała prawie wyłącznie wśród dorosłych, natomiast obecnie cukrzycę typu 2 stwierdza się również wśród dzieci.
CUKRZYCY
OBJAWY
Niewyjaśnione zmiany masy ciała
Powolne gojenie się ran
Wielomocz
Wzmożone pragnienie
Oddech Kussmaula - bardzo głębokie, regularne oddechy z krótkimi okresami bezdechu
Oddech o zapachu acetonu
Osłabienie
Senność
Zamazany obraz
Pojawienie się zmian ropnych na skórze oraz stanów zapalnych narządów moczowo-płciowych
Najprostsze badanie powinno być rutynowo wykonywane przy okazji badań wstępnych i okresowych, a także badań kierowców. Polega na oznaczeniu poziomu glukozy we krwi żylnej pobranej na czczo, tzn. 8–14 godzin po ostatnim posiłku. Wynik pomiaru powinien zmieścić się w przedziale 70–100 mg/dl
(3.9–5.6mmol/l)
Zaczyna się od pobrania krwi w celu oznaczenia poziomu glukozy na czczo, a zaraz potem badany przyjmuje 75 g glukozy rozpuszczonej w około 300 ml wody. Po upływie dwóch godzin po raz drugi pobiera się krew na oznaczenie glikemii.
Polega na ocenie rezerw wydzielniczych trzustki, czyli zdolności komórek ß trzustki do produkcji insuliny. Zlecane jest już po zdiagnozowaniu cukrzycy.
DIAGNOSTYKA
Kontrola poziomu glukozy
Test OGTT
Test na obecność peptydu C
LECZENIE CUKRZYCY
Hiperglikemia – przecukrzenie (>180 mg/dl)
-
Podanie zbyt niskiej dawki insuliny lub jej pominięcie
-
Zbyt duża ilość węglowodanów w posiłku
-
Zbyt mała aktywność fizyczna
-
Inne choroby
Hipoglikemia – niedocukrzenie (<55 mg/dl)
-
Podanie zbyt wysokiej dawki insuliny
-
Ominięcie lub przyjęcie zbyt małego posiłku w stosunku do podanej Dawki insuliny
-
Zbyt intensywny wysiłek fizyczny
-
Spożycie narkotyków lub alkoholu
Neuroglikopenia – ciężkie niedocukrzenie
DIETA CUKRZYKA
Należy spożywać 5 posiłków dziennie w regularnych odstępach czasu, co 3-4 godziny. Dzięki temu nie wystąpią wahania poziomu cukru pomiędzy posiłkami oraz nie wystąpi chęć podjadania;
Każdy posiłek powinien zawierać węglowodany oraz skrobię. Produkty je zawierające powinny posiadać niski indeks glikemiczny – wskaźnik określający szybkość podnoszenia się poziomu glukozy we krwi po spożyciu danego produktu. Do produktów polecanych w diecie dla cukrzyka należą: pieczywo pełnoziarniste (graham, żytnie), makaron pełnoziarnisty, ryż brązowy, kasza gryczana oraz jęczmienna;
Cukrzyk w diecie powinien ograniczyć spożywanie tłuszczu, szczególnie tłuszczów zwierzęcych (masło, śmietana, smalec), których nadmiar w diecie prowadzi do otyłości oraz miażdżycy. Natomiast w diecie cukrzyka powinny się znaleźć produkty bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6. Do nich należą ryby (dorsz, morszczuk, łosoś norweski, pstrąg, szczupak) oraz oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, nasiona słonecznika, orzechy;
W ciągu dnia należy spożywać 5 porcji warzyw i owoców, które mają niski indeks glikemiczny. Błonnik w nich zawarty spowalnia wchłanianie glukozy w jelitach, ponadto są doskonałym źródłem witamin i składników mineralnych. W diecie dla cukrzyka szczególnie polecane są: surowa marchewka, nasiona roślin strączkowych (fasola, soczewica, groch, soja), kapusta, sałata, brokuły, buraki, a także maliny, truskawki, porzeczki, jabłka, pomarańcze;
Należy wykluczyć z diety cukrzyka ciasta, szczególnie torty i kruche ciasta, które nie tylko zawierają dużo węglowodanów, ale są bardzo kaloryczne. Raz na tydzień można zjeść kawałek drożdżówki oraz 2-3 kostki czekolady gorzkiej, która jest źródłem flawonoidów, usuwających z organizmu wolne rodniki;
Osoby chore na cukrzycę powinny zmniejszyć spożycie izomerów trans (twarde margaryny, wyroby cukiernicze itp.) oraz tłuszczów nasyconych (tłuste mięsa, pełnotłuste produkty mleczne) na korzyść tłuszczów, pochodzących z półtłustych produktów mlecznych, chudego mięsa, drobiu, ryb, orzechów i olejów roślinnych. To na pewno wspomoże leczenie cukrzycy;
Dieta wysokobiałkowa, niskotłuszczowa może prowadzić do szybkiego zmniejszenia masy ciała i poprawy wyrównania glikemii (z wyjątkiem osób z powikłaniami m.in. nerek i wątroby). Nadmiar białka może być bardzo niekorzystny dla osoby z cukrzycą ze względu na pogorszenie stanu różnych narządów: nerek i wątroby, dlatego nie należy zastępować nim całkowicie tłuszczu i węglowodanów;
Posiłki w diecie cukrzycowej należy jeść powoli i wstawać od stołu z lekkim niedosytem. Codziennie należy spożywać śniadanie, które reguluje poziom glukozy we krwi i przyspiesza metabolizm;
Nie należy podjadać między posiłkami;
Powinno się unikać smażenia oraz duszenia z tłuszczem. Zamiast tego należy stosować gotowanie, gotowanie na parze, duszenie bez dodatku tłuszczu, pieczenie oraz grillowanie na patelni bez dodatku tłuszczu.
Ruch jest istotnym elementem leczenia cukrzycy, jednakże ważne jest kontrolowanie poziomu glukozy przed, w trakcie oraz po treningu.
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA
MIT 1
Owoce są zawsze bezpieczne – choć o zaletach owoców słyszymy na każdym kroku, niestety błędnym okazuje się stwierdzeniem, że są one całkowicie bezpieczne dla diabetyków. Zawierają fruktozę – cukier prosty, który gwałtownie podnosi stężenie glukozy we krwi.
MIT 2
Cukrzycy łatwiej się przeziębiają i chorują – o ile jest nam znany fakt, że tempo gojenia się ran u diabetyków jest wolniejsze niż u zdrowej osoby, nie ma wykazanej korelacji między liczbą chorych na przeziębienie i diabetyków. Zaleca się, aby osoby chore na cukrzycę szczepiły się przeciwko grypie. Dlatego, że jakakolwiek infekcja ma negatywny wpływ na kontrolę cukru we krwi.
MIT 4
Cukrzycą można się zarazić – cukrzyca nie jest chorobą zakaźną. Najprawdopodobniej istnieje powiązanie genetyczne związane z cukrzycą typu 2 – istotny jest jednak wybór stylu życia.
MIT 3
Spożywanie zbyt dużych ilości cukru może powodować cukrzycę – cukrzyca spowodowane jest czynnikami genetycznymi oraz wyborem stylu życia.
MIT 6
Jedzenie glutenu może spowodować cukrzycę – mimo istnienia wspólnego tła genetycznego dla celiakii oraz cukrzycy – nie udowodniono, by spożycie glutenu powodowało cukrzycę.
MIT 5
Diabetycy nie mogą uprawiać sportu – wysiłek fizyczny jest bardzo istotnym elementem zbilansowanego stylu życia. Podczas gdy nie każdy rodzaj wysiłku jest wskazany – po wcześniejszym ustaleniu z diabetologiem – jak najbardziej można uprawiać sport.
MIT 7
Chorując na cukrzycę, nie możesz spożywać cukru – słodycze mogą być spożywane przez osoby z cukrzycą, jeżeli są częścią zdrowej diety lub połączone z ćwiczeniami fizycznymi.
MITY CUKRZYCOWE
TYPU 1
Obowiązkowe leczenie insuliną – insulinoterapia (oprócz odpowiedniej diety i aktywności fizycznej)
Nie istnieją leki mogące zapobiec jej powstaniu
Niezbędna regularna kontrola glikemii
TYPU 2
I. Zmiana stylu życia – prawidłowa dieta i odpowiednia aktywność fizyczna
II. Zmiana stylu życia oraz doustne leki przeciwcukrzycowe
III. Zmiana stylu życia, doustne leki przeciwcukrzycowe oraz insulinoterapia
Niezbędna regularna kontrola glikemii